Sorgo jest piątą pod względem znaczenia gospodarczego rośliną zbożową, z areałem uprawy zajmującym ponad 50 mln ha. Nazywane jest też zbożem afrykańskim, jak wskazują dane historyczne uprawiano je początkowo w Etiopii już około 5 tysięcy lat przed naszą erą. Od tego czasu stało się popularne w Indiach oraz Chinach, a obecnie stanowi podstawę żywieniową dla ludności zamieszkującej Afrykę i Azję. Do największych producentów sorgo na świecie należą Indie, USA i Meksyk, zaś wśród krajów europejskich Francja.

Sorgo jest to jednoroczna trawa, zaliczana do rodziny wiechlinowatych, podrodziny prosowatych. Podobna jest do kukurydzy, nie wytwarza jednak kolb, a nasiona sorgo skupione są w wiechę. Jest kserofitem, gatunkiem fizjologicznie i anatomicznie przystosowanym do suchych warunków. Charakteryzuje się silnie rozwiniętym systemem korzeniowym, sięgającym 2 m w głąb gleby, co zapewnia całej roślinie odpowiedni poziom wilgotności i możliwość wznowienia wegetacji przy odpowiednich warunkach wodnych. Ponadto sorgo charakteryzuje się jednym z najmniejszych współczynników transpiracji (250–300 g H₂O na 1 g suchej masy) w porównaniu do innych roślin uprawianych w naszej szerokości geograficznej. Dzięki powyższym cechom objawy niedoboru wody na glebie lekkiej są w przypadku sorgo widoczne później niż u kukurydzy. Woskowy nalot, pokrywający łodygę oraz liście chroni roślinę przed nadmierną transpiracją w okresie suszy. Podczas większych niedoborów wody roślina przechodzi w stan uśpienia, oczekując na odpowiedni moment, w którym ponownie wznowi wzrost. W liściach występują komórki motoryczne powodujące ich zwijanie i zmniejszanie powierzchni asymilacyjnej podczas braku wody. Uprawa sorgo może przebiegać w temperaturach do +35ºC dzięki wytwarzaniu specjalnego rodzaju białka HSPs (ang. heat shock proteins). Gatunek ten jest rośliną o cyklu przemiany węgla torem C4, co powoduje, że charakteryzuje go  wysoki współczynnik wykorzystania promieniowania słonecznego.

Całe rośliny mogą być wykorzystywane na cele paszowe zarówno do bezpośredniego skarmiania lub do produkcji kiszonki. Stosuje się je jako dodatek energetyczny do pasz treściwych oraz jako pokarm dla ptactwa ozdobnego. Jest zbożem konsumpcyjnym (ale nie chlebowym), może także być wykorzystane również do produkcji żywności funkcjonalnej o specyficznych właściwościach (Rashwan i in. 2021). Szczególną cechą ziarna sorga jest występowanie w nim 3-deoksyantocyjanidyn, silnych antyoksydantów o dużej stabilności termicznej (Xiong i in. 2020). Z powodu ich obecności, produkty z sorga idealnie nadają się do produkcji żywności funkcjonalnej wymagającej obróbki termicznej.

Niektóre występujące w ziarnie sorgo polifenole, pomimo posiadania wspomnianych powyżej właściwości prozdrowotnych, mogą być również uznawane za składniki anty-żywieniowe. Do grupy tej należą taniny, które wraz z również występującym w ziarnie kwasem fitynowym powodują chelatację składników mineralnych a przez to ograniczenie ich biodostępności. Ponadto, niemal wszystkie nadziemne części sorgo zawierają glikozyd cyjanogenny, dhurrinę, której zawartość w ziarnie spada do niemal zera wraz z postępującym procesem dojrzewania. W przypadku niecałkowitej dojrzałości potencjalnie możliwa jest jednak znacznie wyższa zawartość tego związku, co może stanowić problem w zastosowaniach żywieniowych.

Photo: AdobeStock